De AsbestAffaire – of hoe winst boven mensenlevens wordt geplaatst

Welkom in de wereld van Eternit, de Belgische trots die decennialang asbest door de strot van haar arbeiders, hun gezinnen én halve dorpen duwde – met een glimlach, een foldertje, en een dikke winstmarge.

Van droommateriaal tot doodsmateriaal
Asbest, dat was de witte magie van de bouwindustrie: goedkoop, stevig, brandwerend… en dodelijk. Maar dat laatste mocht niemand weten, althans niet tot het marketingbudget op was.

Eternit, gevestigd in Kapelle-op-den-Bos, was jarenlang dé hofleverancier van asbestproducten in België en ver daarbuiten. Bloembakken, golfplaten, schoorstenen, dakbedekking — je kon er letterlijk je huis mee bouwen. En je graf mee delven.

In 2002 werd asbest eindelijk volledig verboden in België. Eindelijk. Want…

 Ze wisten het. En ze zwegen.
Vanaf de jaren 60 lagen er interne memo’s op de bureaus van Eternit-toplui waarin stond dat asbest levensgevaarlijk was. De link met longvlieskanker (mesothelioom) was toen al onmiskenbaar.

En wat deed men?

Wetenschappers monddood maken

Artsen onder druk zetten

Verantwoordelijkheid juridisch wegschuiven

En ondertussen: blijven verkopen

Een recent artikel in Knack (bron: Knack.be) noemt het ronduit: “Een van de grootste industriële schandalen van België.”

De dodentol – in stilte gestorven
Volgens schattingen van de Belgische Vereniging van Asbestslachtoffers (ABEVA) sterven er jaarlijks nog 300 tot 600 mensen aan de gevolgen van asbest in België.
Wereldwijd zijn dat er meer dan 90.000 per jaar (bron: WHO).

En dat zijn geen mensen die in fabrieken werkten.
Dat zijn ook kinderen van werknemers. Mensen die opgroeiden naast de fabriek. Of gewoon hun dak herstelden in 1991.

“Mijn vrouw stierf aan mesothelioom. Ze had nooit bij Eternit gewerkt. Alleen elke dag mijn werkplunje gewassen.”
– getuige in de rechtbank van Brussel, 2018.

En de veroordelingen?
Een paar rechtszaken, ja. Wat symbolische boetes. Een schadevergoeding hier of daar. Maar de top van het bedrijf? De echte verantwoordelijken?
Die zitten niet in de cel. Die zitten waarschijnlijk op een golfbaan. Of in Zwitserland. In stilte. Zoals asbest werkt.

De familie Emsens, aandeelhouders van Eternit, heeft miljarden verdiend aan het witte goud. Nooit enige persoonlijke straf gekregen. Wel wat morele schade, wellicht. Maar niets wat een extra fles champagne niet kon verzachten.

De geschiedenis herhaalt zich – keer op keer
PFAS, glyfosaat, dieselgate, microplastics, fast fashion…
De strategie is steeds dezelfde:

Ontken.

Minimaliseer.

Ontwijk verantwoordelijkheid.

Cash uit.

Verdwijn.

Het enige verschil? Asbest was letterlijk zichtbaar in het stof op de ramen van Kapelle-op-den-Bos. Vandaag zijn de risico’s subtieler, maar de aanpak is identiek. En wij? Wij blijven inhaleren.

De opkuis? Op kosten van… jawel.
Vandaag betaalt de overheid miljarden euro’s om asbest uit scholen, rusthuizen, sociale woningen en andere publieke gebouwen te verwijderen — enkel in Vlaanderen zijn er naar schatting meer dan 2.000 scholen met asbest aanwezig.
Een noodzakelijke operatie, want ja, we willen geen kinderen meer blootstellen aan de restanten van winstbejag in golfplaten.

Maar laten we even stil staan bij de wrangheid van dit verhaal:
Wie legde dat asbest er oorspronkelijk?
Wie verkocht het, promootte het, en wist al decennialang dat het levens zou kosten?
Eternit.

En wie betaalt vandaag voor het verwijderen?
Juist. De burger.

Alsof dat nog niet genoeg is, moeten scholen in veel gevallen zelf opdraaien voor de heropbouwkosten na het verwijderen van asbest.
Nieuwe daken, plafonds, ventilatiesystemen… Zoek het maar uit, zegt de staat.
En dus betalen we opnieuw.

Maar laten we even eerlijk zijn: waarom betaalt Eternit hier niet aan mee?
Waarom betalen de kleinkinderen van de slachtoffers via hun belastingen voor de opkuis die de veroorzakers categorisch ontkennen of ontweken?

Wat nu?
Als samenleving blijven we zwijgen. Of erger: we vergeten. En zolang dat gebeurt, blijven bedrijven als Eternit wegkomen met dodelijke keuzes in ruil voor dividenden.